Caighdeán 9: Sláinte agus Leas
Chun sláinte agus leas an pháiste a chur chun cinn, is gá í/é a shábháil ó dhochar, bia cothaitheach a sholáthar di/dó, deis a thabhairt di/dó a scíth a ligean mar is cuí, agus caidreamh muiníneach, measúil a dhéanamh léi/leis.
Comhpháirt 9.1 | Comhpháirt 9.2 | Comhpháirt 9.3 | Comhpháirt 9.4 | Comhpháirt 9.5 | Comhpháirt 9.6 | Comhpháirt 9.7
Comhpháirt 9.1 - Tá réimse iomlán beartas agus nósanna imeachta curtha i bhfeidhm ag an suíomh chun scaipeadh tinneas galraithe a chosc, chun contúirtí agus strus timpeallachta a sheachaint, agus chun déileáil go héifeachtach le cásanna leighis a
Féach 2.4
Deis Mhachnaimh
9.1.1
Cén chaoi a ndéileálann tú le galair ionfhabhtaíocha, tinnis agus cásanna éigeandála leighis i do theach?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Polasaithe agus Nósanna Imeachta
- Tuismitheoirí agus teaghlaigh a chur ar an eolas
- Daoine fásta cuí eile a chur ar an eolas (m. sh., oibrithe deonacha, mic léinn, pearsanra leighis, &rl.)
- Imeallú/eisiamh/maoirsiú
- Áit chiúin chompordach a sholáthar
9.1.2Cé na nósanna imeachta atá ann chun freagra a thabhairt ar chásanna éigeandála leighis?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Líon oiriúnach daoine fásta i do shuíomh cáilithe chun garchabhair a thabhairt
- Líon cuí boscaí garchabhrach lán ar fáil go héasca
- Daoine fásta curtha ar an eolas faoi stóráil agus riaradh cuí an leighis
- Socrú le dochtúir nó duine gairmiúil leighis eile chun comhairle agus tacaíocht a thabhairt don suíomh
- Cumarsáid le tuismitheoirí i gcás tinnis nó cás éigeandála leighis (m. sh., mionsonraí teagmhála nuashonraithe agus inrochtana, iad a chur ar an eolas maidir tinnis ionfhabhtacha, ag cur comhairle orthu maidir le modhanna cuí réamhchúraim, &rl.)
Comhpháirt 9.2 - Déanann an suíomh a dhícheall, trí réimse polasaithe, nósanna imeachta agus gníomhartha a chur i bhfeidhm, sláinte gach páiste agus duine fásta a chur chun cinn.
Féach 14.1
Deis Mhachnaimh
9.2.1
Cé na straitéisí atá i bhfeidhm chun a chinntiú go bhfuil gach duine i do shuíomh go hiomlán ar an eolas maidir le gach gné de chur chun cinn na sláinte? Féach 11.1/11.4
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Bileoga eolais a chur ar fáil ar vacsaíniú, sláinteachas béil, ionfhabhtú a chosc &rl.
- Fáilte a chur roimh theagmháil rialta leis an altra sláinte poiblí agus gairmithe sláinte ábhartha eile
- Cothú sláinte a chur isteach sa churaclam nó i gclár gníomhaíochtaí na leanaí
- Oiliúint maidir le cosaint leanaí, bia a láimhseáil, &rl.
9.2.2
Cén chaoi a dtacaítear le leanaí gnáthaimh shláinteachais phearsanta a fhorbairt? Féach 7.3
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Gnáthaimh a thosú maidir le lámha a ní, fiacla a ní, níochán i ndiaidh an leithreas a úsáid, srón a shéideadh, fáil réidh le dramhaíl, &rl.
- Scileanna féinbhainisteoireachta a fhorbairt tríd an gcuraclam/clár (m. sh. sipeanna a oscailt/a dhúnadh, an áit a ghlanadh &rl.)
- Dea-chleachtas a láidriú maidir leis an timpeallacht a choinneáil glan agus sábháilte (m. sh. aon cheo a dhoirtear a thriomú, bróga a thriomú, bróga a chaitheamh taobh istigh, &rl.)
9.2.3
Cén chaoi a gcuireann daoine fásta i do theach go dearfach le sláinte leanaí?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Eisimláiriú a dhéanamh ar shláinteachas maith
- Éadaí oiriúnacha lasmuigh, grianscagaire a úsáid
- Gan a bheith ag caitheamh tabac
- A bheith airdeallach agus freagrach maidir le riachtanais sláinteachais phearsanta leanaí (m. sh., athrú clúidíní, an leithreas a úsáid, &rl.)
- Strus agus imní leanaí a laghdú tríd a bheith ciúin i gcónaí Féach 5.5
- A bheith freagrach agus mothálach maidir le gá leanaí le hathdheimhniú agus sólás a fháil
Comhpháirt 9.3 - Tá treoirlínte Children First agus Our Duty to Care curtha i bhfeidhm ag an suíomh maidir le cosaint páistí.
Deis Mhachnaimh
9.3.1
An bhfuil tú eolach go hiomlán ar dhea-chleachtas treoirlínte i ndáil le cosaint leanaí? Féach 11.4
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- An fhaisnéis chuí a chur ar fáil agus a bheith inrochtana do dhaoine fásta eile atá bainteach le do sheirbhís
- Úsáid a bhaint as deiseanna oiliúna chun tacú le do pháirt i bpolasaithe agus nósanna imeachta ar bhealach dearfach
- A chinntiú go n-insítear an fhaisnéis is deireanaí go soiléir do gach duine fásta, mar is cuí
- An chaoi a dtacaíonn oiliúint inseirbhíse le do bhainteacht le polasaithe agus nósanna imeachta cosanta leanaí
9.3.2
Cé na próisis atá i bhfeidhm i do shuíomh chun a chinntiú go gcaitear le leanaí ar bhealach a léiríonn meas agus urraim, go háirithe maidir le cúram pearsanta?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Tacú le leanaí tuairim a bheith acu sa chinnteoireacht
- A chinntiú go mbíonn meas ar chearta leanaí
príobháideacht a bheith acu
- A chinntiú go gcoinníonn próisis bhainistithe iompar
meas ar dhinit agus chearta leanaí Féach 1.3 Féach 5.6
- A chinntiú go ndéileáiltear i gceart le gach gearán
- A chinntiú go bhfuil leanaí in ann muinín a bheith acu as
daoine fásta ag obair i do shuíomh agus a bheith in ann
labhairt leo faoi rudaí
- A chinntiú nach mbíonn daoine fásta riamh leo féin le
leanbh amháin
- Tacú le tuiscint leanaí ar a ról féin maidir le cearta
daoine eile Féach 14.3
9.3.3
Cé na nósanna imeachta atá agat chun déileáil le míúsáid
nó amhras faoi mhí-úsáid leanaí i do shuíomh nó
in áit éigin eile?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Duine ainmnithe chun a bheith freagrach as cosaint
leanaí
- Deis don duine sin scileanna agus eolas riachtanach a
fháil don ról seo
- Aitheantas agus freagairt ar mhí-úsáid
- Mí-úsáid amhrasach a thuairisciú
- Tacú leis an leanbh mí-iompar a thuairisciú
- Tacaíocht a thabhairt don leanbh nuair a aithnítear míúsáid
- Dul i gcomhairle le gníomhaireachtaí eile, daoine a
d'fhéadfadh cúnamh a thabhairt agus/nó tacú leat chun
déileáil leis an gceist seo
Comhpháirt 9.4 - Tá an suíomh réamhghníomhach maidir le
nósanna sláintiúla ite a bhunú i measc na bpáistí
agus cabhrú leo ag an am céanna taitneamh
agus sásamh a bhaint as bheith ag ithe mar
eispéireas dearfach sóisialta.
Deis Mhachnaimh
- Ginearálta
9.4.1
Cén chaoi a gcuireann tú le nósanna sláintiúla ithe a
chur chun cinn i leanaí?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Leanaí a chur ar an eolas faoi bhia sláintiúil
- Tuismitheoirí agus teaghlaigh a chur ar an eolas maidir
le bia sláintiúil
- Foinsí faisnéise faoi ithe go sláintiúil ar fáil sa suíomh (m.
sh. bileoga eolais/póstaeir ó Fheidhmeannacht na
Seirbhíse Sláinte, An Bord Bia, cuideachtaí bia, ailt in
irisleabhair &rl.)
- Eispéireas a thabhairt do leanaí ar bhia éagsúil Féach 7.3
- Leanaí a bheith páirteach sa díospóireacht faoi ithe
sláintiúil
- Tuismitheoirí agus teaghlaigh a spreagadh chun tacú le
do bheartais maidir le hithe sláintiúil
- Freagairt a thabhairt ar riachtanais leanaí áirithe ó
thaobh aiste bia agus cothabháil
- A chinntiú go bhfuil saor-rochtain i gcónaí ag gach
leanbh ar uisce glan le hól
9.4.2
Cén chaoi a gcinntíonn tú:
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Go mbíonn béile agus sneaiceanna ar fáil a fheileann do
riachtanais an linbh?
- Go roinntear bia de réir aois an linbh agus ar bhealach a
thugann deis don leanbh cinneadh a dhéanamh de réir
aoise?
- Gach lá, go gcuirtear bia ó gach grúpa bia ar fáil?
- Go n-athraítear saibhreas an bhia de réir aois an linbh?
- Go mbíonn an bia a chuirtear ar fáil mealltach don
leanbh?
- Go mbíonn leanaí le riachtanais speisialta cothaithe,
ailléirgí nó cosc ar bhia áirithe ar chúis ar bith, m. sh. nós
creidimh curtha san áireamh?
- Go mbíonn an cineál bia a chuirtear ar fáil
comhaontaithe le tuismitheoirí?
9.4.3
Cén chaoi a mbíonn taitneamh/meas na leanaí ar ithe
forbartha mar eispéireas dearfach sóisialta?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Am scíthe agus sneaiceanna réchúiseacha gan deifir
- Suí le leanaí ag am sneaiceanna chun rólchuspaí
dearfacha a sholáthar
- Deiseanna a thabhairt do leanaí a bheith freagrach as
amanna scíthe/sneaiceanna a eagrú
Deis Mhachnaimh
- Breith - 18 mí
9.4.4
Cén chaoi a bhfreastalaítear ar riachtanais shonracha
páistí i do theach?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Cén chaoi a ndéantar soláthar do bheathú cíche?
- An mbíonn beathú páistí ag brath ar riachtanais
chothabhála an duine agus sceidil nó ar róta?
- An bhfuil dóthain spás stórála agus ullmhaithe buidéal?
- An mbeirtear i gcónaí ar pháistí agus an mbíonn aird
duine ar dhuine acu agus iad á mbeathú le buidéal?
- Cé na próisis a bhíonn i bhfeidhm chun tacú le páistí a
bhaint den bhainne?
- Cén chaoi a spreagtar neamhspleáchas i mbeathú?
- Cén chaoi a mbíonn cathaoireacha arda leagtha amach
chun idirghníomhú sóisialta le daoine eile a éascú?
Deis Mhachnaimh
- 12 mí - 36 mí
9.4.5
Mar an gcéanna le 9.4.4
Comhpháirt 9.5 - Tá iarrachtaí fónta déanta ag an suíomh gá na bpáistí le scíth, tréimhse chiúin agus príobháideachas a aithint agus a shásamh.
Deis Mhachnaimh
- Ginearálta
9.5.1
Cén chaoi a gcuirtear spás ar fáil do chodladh, am ciúin
agus scíthe anuas ar ghníomhaíochtaí eile i do theach?
9.5.2
Cén chaoi a gcuirtear solúbthacht san áireamh i
ndeiseanna scíthe ó lá go lá do leanaí i do theach?
9.5.3
Cén chaoi a spreagann tú leanaí chun scíth a ligean nuair
is gá?
9.5.4
Cén chaoi a dtacaíonn tú riachtanais leanaí ar am
príobháideach astu féin?
Deis Mhachnaimh
- Breith - 18 mí
9.5.5
An bhfuil tocht sábháilteachta ag gach páistí faoi 12 mhí
sa chliabhán, agus línéadach in áit the, chiúin, dhorcha?
9.5.6
Cé na réamhchúraimí atá i bhfeidhm agat chun Bás
Tobann Naíonán a chosc (SIDS)?
Comhpháirt 9.6 - Tá soláthar déanta ag an suíomh chun a chinntiú
gur féidir le páistí caidrimh bhuan a bhunú agus
a choinneáil ar bun le daoine fásta, lena
ndeartháireacha agus a ndeirfiúracha, le daoine
ar chomhaois leo, agus le páistí eile.
Féach 5.1/5.2/5.3 Féach 13.1 Féach 14.2
Deis Mhachnaimh
9.6.1
Cén chaoi a dtacaítear le leanaí caidreamh a bheith acu i
do shuíomh?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Tacú le caidrimh nua leanaí
- Tacú le caidreamh leanaí le tuismitheoirí agus teaghlaigh
Comhpháirt 9.7 - The setting ensures that all adults and children
are prepared for emergency situations.
Deis Mhachnaimh
9.7.1
Cén chaoi a ndéanann do shuíomh soláthar chun déileáil
le cásanna éigeandála ina dteastaíonn díshealbhú?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Polasaithe agus Nósanna Imeachta Féach 10.2
- Cumarsáid shoiléir le gach leanbh agus duine fásta cuí
- Na leanaí agus daoine fásta i do shuíomh a ullmhú chun
freagra a thabhairt ar chásanna éigeandála ar bhealach
réidh, gan strus (m. sh., druil rialta dóiteáin, cleachtadh
ar bhealaí éalaithe, cloigíní aláraim, &rl.)
- Cúnamh seachtrach a fháil i gcás éigeandála