Caighdeán 9: Sláinte agus Leas
Chun sláinte agus leas an pháiste a chur chun cinn, is gá í/é a shábháil ó dhochar, bia cothaitheach a sholáthar di/dó, deis a thabhairt di/dó, a scíth a ligean mar is cuí, agus caidreamh muiníneach, measúil a dhéanamh léi/leis.
Comhpháirt 9.1 | Comhpháirt 9.2 | Comhpháirt 9.3 | Comhpháirt 9.4 | Comhpháirt 9.5 | Comhpháirt 9.6 | Comhpháirt 9.7
Comhpháirt 9.1 - Tá réimse iomlán beartas agus nósanna imeachta curtha i bhfeidhm ag an suíomh chun scaipeadh tinneas galraithe a chosc, chun contúirtí agus strus timpeallachta a sheachaint, agus chun déileáil go héifeachtach le cásanna leighis a d'fhéadfadh tarlú.
Féach 2.4
Deis Mhachnaimh
9.1.1
Cén dóigh a ndéileálann tú le tinneas, galair thógálacha agus géarchéimeanna leighis i do scoil?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Polasaithe agus nósanna imeachta
- Tuismitheoirí agus teaghlaigh a chur ar an eolas
- Aosaigh ábhartha eile a chur ar an eolas (m. sh., SNA, múinteoirí faoi oiliúint, ionadaithe, pearsanra leighis, &rl.)
- Leithlisiú/eisiamh/maoirseacht
- Foráil do shuíomh ciúin compordach
9.1.2Cad iad na nósanna imeachta atá ann chun freagairt do ghéarchéimeanna leighis?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Líon oiriúnach múinteoirí/aosach i do scoil ata cáilithe chun garchabhair a riar
- Líon imleor boscaí garchabhrach lánfheistithe ar fáil go furasta
- Mionteagasc múinteoirí/aosach ar an stóráil agus riarachán cuí maidir le cógas
- Comhshocrú le dochtúir leighis nó gairmí leighis eile cáilithe go cuí chun comhairle agus tacaíocht a sholáthar don scoil
- Cumarsáid le tuismitheoirí i gcás tinnis nó géarchéim leighis (m. sh., mionsonraí teagmhála nuashonraithe agus inrochtana, ag cur tinneas tógálach sa scoil in iúl dóibh, ag tabhairt comhairle dóibh ar na modhanna réamhchúramacha cuí, &rl.)
Comhpháirt 9.2 - Déanann an suíomh a dhícheall, trí réimse polasaithe, nósanna imeachta agus gníomhartha a chur i bhfeidhm, sláinte gach páiste agus duine fásta a chur chun cinn.
Féach 14.1
Deis Mhachnaimh
9.2.1
Cad iad na straitéisí atá ann chun a chinntiú go gcuirtear do scoil go hiomlán ar an eolas maidir le gach gné de chothú sláinte? Féach 11.1 / 11.4
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Bileoga eolais a chur ar fáil faoi vacsaíniú, sláinteachas béil, cosc ar ionfhabhtuithe, &rl.
- Teagmháil rialta a spreagadh leis an altra sláinte poiblí agus gairmithe sláinte ábhartha eile
- Cruinnithe eolais a thionól do thuismitheoirí faoi cheisteanna ar chothú sláinte
- Deiseanna a thairiscint do mhúinteoirí/aosaigh atá ag obair sa scoil chun oiliúint a fháil ar cheisteanna cothaithe sláinte
- Cothú sláinte a ionchorprú sa churaclam do pháistí
- Oiliúint maidir le cosaint pháistí, &rl.
9.2.2
Cén dóigh a dtugtar tacaíocht do pháistí maidir le deagnáthaimh shláinteachais phearsanta a fhorbairt? Féach 7.3
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Gnáthaimh a bhunú maidir le ní lámh, glanadh i ndiaidh an leithreas a úsáid, séideadh sróine, diúscairt dramhaíola, &rl.
- Scileanna féinbhainistithe a fhorbairt tríd an gcuraclam (e.g, oscailt/druidim feistí, am glanta suas, &rl.)
- Cleachtas maith a athneartú maidir leis an timpeallacht a choinneáil glan agus sábháilte (m. sh., doirteadh a mhapáil suas, cosa a ghlanadh, &rl.)
9.2.3
Cén dóigh a dtig le múinteoirí/aosaigh i do scoil cur go dearfa le cothú sláinte páistí?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Cleachtas maith sláinteachais a rólmhúnlú
- Éadach oiriúnach don taobh amuigh, griansciath a úsáid
- Gan tobac a chaitheamh
- A bheith aireach agus freagrach maidir le gnáthriachtanais sláinteachais phearsanta na bpáistí (m. sh., dul chuig an leithreas, &rl.)
- Strus agus imní a íosmhéadú do pháistí trí ghníomhú ar bhealach socair i gcónaí Féach 5.5
- Tacaíocht agus maoirseacht ó aosaigh
- A bheith freagrach agus íogair do riachtanais pháistí maidir le hathdheimhniú agus compord
Comhpháirt 9.3 - Tá treoirlínte Children First agus Our Duty to Care curtha i bhfeidhm ag an suíomh maidir le cosaint páistí.
Deis Mhachnaimh
9.3.1
Cén dóigh a gcinntíonn do scoil go bhfuil mionteagasc iomlán ag gach múinteoir/aosach ar threoirlínte do chleachtas maith maidir le cosaint pháistí? Féach 11.4
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Eolas ábhartha ar fáil agus inrochtana do gach duine
- Mionteagasc ar pholasaithe agus nósanna imeachta cosanta páistí sa phróiseas ionduchtaithe do mhúinteoirí/aosaigh atá ag obair sa scoil
- Tabhairt ar gach aosach sa scoil a bheith bainteach i bhforbairt polasaí agus nósanna imeachta a bhaineann le cosaint pháistí
- Ról oiliúna inseirbhíse chun tacú le bainteacht mhúinteoirí/aosach le polasaithe agus nósanna imeachta cosanta páistí
- A chinntiú go gcuirtear aon nuashonrú eolais in iúl go sóiléir do gach múinteoir/aosach mar is cuí
- A chinntiú go dtugtar taithí do thuismitheoirí ar pholasaithe agus nósanna imeachta maidir le cosaint pháistí
9.3.2
Cad iad na prósis atá i do scoil agus seomra ranga chun a chinntiú go ndéileáiltear le páistí le meas agus dínit go háirithe i dtaca le cúram pearsanta?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Tacaíocht a thabhairt do pháistí chun guth a bheith acu i ndéanamh cinntí
- A chinntiú go bhfuil meas ar chearta páistí maidir le príobháideacht
- A chinntiú go gcoinníonn próisis bhainistíochta iompair meas ar dhínit agus cearta páistí Féach 1.3 Féach 5.6
- A chinntiú go ndéileáiltear le gach gearán go híogair agus go mothálach
- A chinntiú go bhfuil muinín ag na páistí sna múinteoirí/aosaigh atá ag obair sa scoil agus go bhfuil siad ábalta labhairt leo faoi rudaí
- A chinntiú nach mbíonn aosaigh fágtha le páiste aonair gan mhaoirseacht/leo féin ag am ar bith
- Tacú le tuiscint na bpáistí ar a ról féin maidir le meas a bheith acu ar chearta daoine eile Féach 14.3
9.3.3
Cad iad na nósanna imeachta atá agat chun déileáil le míúsáid mheasta nó iarbhír pháistí i do scoil nó in áit eile?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Duine ainmnithe a ghlacann freagracht as ceisteanna a bhaineann le cosaint pháistí
- Deis don duine ainmnithe scileanna agus eolas a fháil atá riachtanach don ról tábhachtach seo
- An mhí-úsáid a aithint agus freagra a thabhairt uirthi
- Tuairisciú mí-úsáid mheasta
- Tacú leis an bpáiste mí-úsáid a thuairisciú
- Foráil tacaíochta don pháiste nuair a shainaithnítear an mhí-úsáid
- Idirchaidreamh le gníomhaireachtaí/daoine aonair eile ar féidir leo idirghabháil a dhéanamh agus/nó tacaíocht a thabhairt duit chun déileáil go cuí leis an gceist seo.
Comhpháirt 9.4 - Tá an suíomh réamhghníomhach maidir le nósanna sláintiúla ite a bhunú i measc na bpáistí agus cabhrú leo ag an am céanna taitneamh agus sásamh a bhaint as bheith ag ithe mar eispéireas dearfach sóisialta.
Deis Mhachnaimh - General
9.4.1
Cén dóigh a ndéantar nósanna sláintiúla itheacháin a chur chun cinn i measc na bpáistí i do sheomra ranga?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Páistí a chur ar an eolas faoi cad is ithe sláintiúil ann
- Feasacht a spreagadh i measc tuismitheoirí agus teaghlaigh maidir le hithe sláintiúil
- Foinsí eolais faoi nósanna sláintiúla itheacháin atá ar fáil sa timpeallacht (m. sh., bileoga/póstaeir ó Fheidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte, An Bord Bia, cuideachtaí bia, ailt irise, &rl).
- Eispéireas de bhia difriúil a thairiscint do pháistí Féach 7.3
- Tabhairt ar pháistí a bheith bainteacht i bplé agus díospóireacht faoi ithe sláintiúil
- Tuismitheoirí agus teaghlaigh a spreagadh chun tacú le do pholasaithe ar ithe sláintiúil
- Freagairt ar riachtainais pháistí aonair ó thaobh aiste bia agus cothaithe
- A chinntiú go bhfuil saor-rochtain i gcónaí ag gach páiste ar uisce óil a bhíonn glan
9.4.2
Cén dóigh a bhfuil taitneamh/tuiscint pháistí ar ithe forbartha mar eispéireas sóisialta dearfach?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Amanna sosa agus sneaice atá socair agus réidh
- Suí le páistí ag amanna sneaice chun patrún dearfach a chur ar fáil
- Deiseanna a thairiscint do pháistí chun freagracht a ghlacadh maidir le hamanna sosa/sneaice a eagrú
Comhpháirt 9.5 - Tá iarrachtaí fónta déanta ag an suíomh gá na bpáistí le scíth, tréimhse chiúin agus príobháideachas a aithint agus a shásamh.
Deis Mhachnaimh
9.5.1
Cén dóigh a dtig leis an scoil/seomra ranga riachtanas an pháiste maidir le scíth a fháil le linn an lae a bhaint amach?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Socruithe do thréimhse chiúin agus suaimhneas i rith an ghnáthaimh laethúil
- Páistí a spreagadh chun sosanna cuí a ghlacadh le hithe, agus le súgradh lasmuigh chomh maith
- Solúbacht thart ar dheiseanna le haghaidh scíthe i ngnáthamh an tseomra ranga
- Dul chuig an leithreas
Comhpháirt 9.6 - Tá soláthar déanta ag an suíomh chun a chinntiú gur féidir le páistí caidrimh bhuan a bhunú agus a choinneáil ar bun le daoine fásta, lena ndeartháireacha agus a ndeirfiúracha, le daoine ar chomhaois leo, agus le páistí eile.
Féach 5.1 / 5.2 / 5.3 Féach 13.1 Féach 14.2
Deis Mhachnaimh
9.6.1
Cén dóigh a dtacaítear leis na bpáiste caidrimh a fhorbairt le linn chéad bhliain na scoile?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Deiseanna do dheirfiúracha agus deartháireacha chun bualadh le chéile agus idirghníomhú
- Tacaíocht ó mhúinteoirí/aosaigh chleachtacha a dtig leo leanúnachas agus comhsheasmhacht a chur ar fáil
- Tacú le foirmiú caidrimh na bpáistí
- Tacú le caidrimh na bpáistí le tuismitheoirí agus teaghlaigh fhorleathnaithe
Comhpháirt 9.7 - Cintíonn an suíomh go mbíonn gach duine fásta agus gach páiste réidh i gcás éigeandála.
Deis Mhachnaimh
9.7.1
Cén dóigh a ndéanann do scoil foráil chun déileáil le cásanna éigeandála nuair a bhíonn aslonnú i gceist?
Smaoinigh ar: (m. sh.)
- Polasaithe agus nósanna imeachta Féach 10.2
- Iad a chur in iúl go soiléir do gach páiste agus aosach ábhartha
- Páistí agus aosaigh i do scoil a ullmhú le freagairt ar chásanna éigeandála ar bhealach socair, gan strus (m. sh., druil dóiteáin rialta, cleachtadh a fháil ar na bealaí amach, cloigíní aláraim, &rl.)
- Cuidiú seachtrach a fháil i gcásanna éigeandála